سد لتیان لواسان

سد لَتیان (نام قبلی: فرحناز) سدی است بر روی رودخانه جاجرود که در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی تهران و در جنوب شهر لواسان قرار گرفته است. این سد بتنی یکی از منابع اصلی تأمین آب تهران می‌باشد و ۳۰ درصد از آب شرب شهر تهران را تأمین می‌نماید.

 

نام سد لتیان

این سد قبل از انقلاب ایران سد فرحناز نامگذاری شده بود؛ که مورد اعتراض اهالی لواسانات قرار گرفت و پس از پیروزی انقلاب سد لتیان نام گرفت. لتیان نام یکی از روستاهای زیر آب رفته لواسان کوچک بود که نزدیک‌ترین آنها به دیواره سد لتیان محسوب می‌شد. ساکنان لتیان پس از فروش اراضی خود به دولت در محله‌های شهر لواسان ساکن شدند.

 

هدف از احداث سد لتیان

تأمین آب شرب تهران به میزان ۲۹۰ میلیون مترمکعب از طریق تونل ۹٫۵ کیلومتری به تصفیه خانه تهرانپارس، تأمین آب زراعی دشت ورامین به میزان متوسط ۱۶۰ میلیون مترمکعب و همچنین تولید متوسط سالانه ۷۰۰۰۰ مگاوات ساعت انرژی برق -آبی جهت شبکه سراسری از اهداف اصلی احداث این سد بوده است. در ادامه توسعه منابع آب شرب برای مصرف روزافزون تهران بزرگ، از سال ۱۳۶۷ نیز سالانه به طور متوسط ۱۴۰ میلیون مترمکعب آب از سد لار، از طریق تونل انتقال لار–کلان به طول ۲۰ کیلومتر به نیروگاه کلان و سپس از آنجا به مخزن سد لتیان انتقال داده شده است؛ که این توسعه باعث بالا رفتن حجم آب قابل تنظیم سد لتیان به میزان ۴۱۰ میلیون مترمکعب شده است.

 

رودخانه جاجرود آبریز و تأمین کننده اصلی سد لتیان است. رودخانه‌های کُندرود (لوارک)، افچه، برگ جهان از دیگر آبریزهای این سد هستند. کف دریاچه سد لتیان در ارتفاع ۱۶۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. محله‌هایی از شهر لواسان که در شمال دریاچه این سد قرار گرفته‌اند عبارتند از: سبو بزرگ، کلاک، ناران، گلندوک، جائیج، نجارکلا، ناظم آباد و شورکاب.

برای رسیدن به این سد دو مسیر وجود دارد. مسیر اول از تهران و از طریق جاده لشگرک و گردنه قوچک و مسیر دوم از طریق بزرگراه تهران-دماوند است. در جنوب دیواره بتنی دریاچه، مجتمع مسکونی کارکنان سد لتیان قرار دارد و در جنوب غربی دریاچه روستای مسکونی غیرمجاز نصرت‌آباد قرار داشت که در دی ماه ۱۳۹۱ بدستور مقامات قضایی کلاً تخریب شد و ساکنان آن که همگی مهاجر و غیر بومی بودند را به ورامین انتقال دادند.

امروزه این سد به محل اصلی دفع فاضلاب شهر لواسان تبدیل شده است و ویلاسازی‌های گسترده در حریم بالادست اطراف دریاچه این سد، باعث تغییر کاربری این سد شده است. نیروگاه آبی سد دارای ظرفیت ۴۵ مگاوات می‌باشد. نیروگاه کلان در فاصله ۲۰ کیلومتری در بالادست سد لتیان در منطقه کلان احداث گردیده است.

 

 

موقعیت مکانی

این سد در جنوب شهر لواسان واقع گردیده است؛ در محلی که رودخانه برگ جهان به جاجرود می‌ریزد. دو پارک جنگلی به نامهای لتیان و تلو دریاچه این سد را احاطه کرده‌اند. این سد در دره‌ای در میان کوه جاجرود و کوه بندک ساخته شده و در شمال آن کوه آلون قرار دارد. این سد بر روی رودخانه «جاجرود» با سطح حوزه آبریزی به مساحت ۶۹۸۰۰ کیلومتر مربع و با متوسط جریان آب سالانه به میزان ۳۵۰ میلیون مترمکعب در فاصله ۵ کیلومتری شهر جاجرود قرار دارد. این سد بتنی به منظور تأمین آب آشامیدنی تهران ساخته شده و علاوه بر تأمین آب آشامیدنی شهر تهران، برای آبیاری حدود ۳۰ هزار هکتار زمین کشاورزی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در سال ۱۳۳۸ مطالعات این سد آغاز گردیده است. در سال ۱۳۴۲ عملیات احداث آن شروع و در سال ۱۳۴۶ به بهره‌برداری می‌رسد.

 

 

شاه و سدلتیان

شاه در کنار سد لتیان ویلایی احداث کرده بود و برای تفریح به آن می آمد. این ساختمان هنوز وجود دارد.

 

لواسان

مشخصات فنی و عمومی سد لتیان

 

طول تاج	450 متر
عرض تاج	9 متر
عرض در کف رودخانه	99 متر
ارتفاع از کف رودخانه	80 متر
ارتفاع از پی	107 متر
تعداد دریچه های تخلیه آب	2 عدد
مجموع ظرفیت دریچه های تخلیه آب	100 m3/sec
ظرفیت سرریز تخلیه	1100+650 m3/sec
نوع سرریز	تونلی – روبازشوت (دریچه ای)
ظرفیت آبگیر	80 m3/sec
عمر پیشبینی شده از زمان بهره برداری	100 سال

لواسان